Γιατί συνεχίζεις τις κακές σου συνήθειες

Γιατί συνεχίζεις τις κακές σου συνήθειες

Είσαι αυτός που είσαι, με τα καλά και τα κακά σου. Είσαι ο εαυτός σου και αυτό είναι εντάξει. Όπως ακριβώς έχεις πλεονεκτήματα, έχεις και κάποια μειονεκτήματα. Ένα από αυτά τα μειονεκτήματα είναι ότι συνεχίζεις κάποιες κακές συνήθειες. Έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί το κάνεις αυτό;

Γιατί συνεχίζεις τις κακές σου συνήθειες;

Giati sinehizeis tis kakes sou sinitheies

Νομίζω ότι παρόλο που αναγνωρίζουμε κάποιες συνήθειες ως μη ευεργετικές, συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι μας ωφελούν με κάποιο τρόπο. Έχουμε δηλαδή τη σκέψη στο μυαλό μας α) είτε ότι χρειαζόμαστε την εν λόγω συνήθεια β) είτε ότι θα μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα, παρόλο που γνωρίζουμε τις αρνητικές της επιπτώσεις. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δυσκολευόμαστε να σταματήσουμε. Γιατί να σταματήσεις κάτι που θεωρείς ότι το χρειάζεσαι και/ή θα σε κάνει να νιώσεις καλύτερα;

Πόση αλήθεια όμως εμπεριέχει αυτή η σκέψη; Είναι αλήθεια ότι αυτή η συνήθεια-συμπεριφορά θα σε κάνει να νιώσεις καλύτερα; Αν ναι, για πόση ώρα θα νιώσεις καλύτερα; Και τι θα συμβεί μετά;


Η αλήθεια είναι ότι έχουμε συνηθίσει κάποιες συμπεριφορές. Έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ να τις έχουμε στη ζωή μας που έχουμε συνηθίσει και προσαρμοστεί στις επιπτώσεις τους, ακόμα κι αν είναι αρνητικές. Αντί να σταματήσουμε μία κακή συνήθεια, έχουμε προσαρμόσει την υπόλοιπη ζωή και συμπεριφορά μας γύρω από αυτήν, ώστε να αντισταθμίσουμε τις επιπτώσεις της. Θα ήταν άραγε πιο εύκολο να σταματήσουμε την κακιά συνήθεια ή επιλέγουμε να την κρατάμε και να αναπροσαρμόζουμε την υπόλοιπη ζωή μας γιατί αυτό μας είναι ευκολότερο; Θα σου απαντήσω αμέσως.

Ο εγκέφαλος έχει μια ιδιότητα που ονομάζεται πλαστικότητα του εγκεφάλου (neuroplasticity). Χάρη σε αυτήν την ιδιότητα μπορούν οι νευρώνες του εγκεφάλου να σχηματίζουν νέες συνάψεις. Σε απλά ελληνικά, ο εγκέφαλος έχει την δυνατότητα να μάθει καινούρια πράγματα, να συνηθίσει καινούρια πράγματα. Ο ρυθμός με τον οποίο μπορεί να γίνει αυτό αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, ωστόσο οι έρευνες πλέον δείχνουν ότι η πλαστικότητα του εγκεφάλου δε χάνεται μετά από κάποια ηλικία. Συμπέρασμα: Όσο ζεις, έχεις τη δυνατότητα να σχηματίσεις καινούριες συνάψεις στον εγκέφαλό σου, δηλαδή να μάθεις καινούρια πράγματα. 

Από την άλλη όμως, ο εγκέφαλος θέλει να είναι όσο πιο αποτελεσματικός γίνεται χρησιμοποιώντας όσο λιγότερη ενέργεια γίνεται. Πες τον τσιγγούνη, αλλά ο εγκέφαλος δεν αστειεύεται όταν πρόκειται να γλιτώσει ενέργεια. Έχει λοιπόν τη δυνατότητα να φτιάξει καινούριες συνάψεις αλλά παράλληλα θέλει να γλιτώσει ενέργεια, οπότε προτιμάει τις συνάψεις που ήδη υπάρχουν. Τι σημαίνει αυτό για σένα; Σημαίνει ότι μπορείς να αλλάξεις, ανεξάρτητα από την ηλικία σου. Μπορείς να μάθεις νέες γνώσεις, νέες δεξιότητες και νέες συνήθειες. Απλά απαιτείται ενέργεια για να αλλάξεις. Και ο εγκέφαλος, σαν γνήσιος Σκρουτζ, αντιστέκεται να ξοδέψει παραπάνω ενέργεια μόνο και μόνο επειδή εσύ σκέφτηκες ότι θα ήθελες να αλλάξεις τις κακές σου συνήθειες!

plastikotita tou egkefalou simainei oti mporeis na matheis kainouria pragmata

Πώς λειτουργεί λοιπόν η πλαστικότητα του εγκεφάλου στην καθημερινότητά σου; Κάθε φορά που παίρνεις μια απόφαση ο εγκέφαλος αποθηκεύει τα στοιχεία ώστε να σε βοηθήσει με παρόμοιες αποφάσεις στο μέλλον. Ουσιαστικά, όταν σχηματίζουμε μια συνήθεια (είτε καλή είτε κακή) αυτό που συμβαίνει στον εγκέφαλό μας είναι ότι του μαθαίνουμε να χρησιμοποιεί ένα συγκεκριμένο μονοπάτι. Κάνοντας κάτι ξανά και ξανά ενισχύουμε αυτήν την προτίμηση του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος αποθηκεύει την επιλογή μας έτσι ώστε στο μέλλον απαιτείται λιγότερη ενέργεια σε επίπεδο εγκεφάλου για να προβούμε σε αυτή τη συμπεριφορά. 

Για παράδειγμα, αν κάθε φορά που κλείνεις ραντεβού με τις φίλες σου αφιερώνεις χρόνο για να περιποιηθείς λίγο τον εαυτό σου (βρίσκεις τα ρούχα που θέλεις, αφιερώνεις χρόνο για να βαφτείς και πάει λέγοντας) ο εγκέφαλος αποθηκεύει αυτή τη συμπεριφορά. Έτσι, την επόμενη φορά που θα κλείσεις ραντεβού με τις φίλες σου το πιο πιθανό είναι να ακολουθήσεις την ίδια συμπεριφορά. Αν, αντίθετα, κάθε φορά που κλείνεις ραντεβού με τις φίλες σου, την τελευταία στιγμή βρίσκεις μια δικαιολογία και το ακυρώνεις, ο εγκέφαλος θα κρατήσει αυτή τη συμπεριφορά ως πρότυπο για το μέλλον. Όταν έρθει το επόμενο ραντεβού είναι πολύ πιθανό να θυμηθείς αυτή τη συμπεριφορά και, συνειδητά ή ασυνείδητα, να προσπαθήσεις πάλι να βρεις μια δικαιολογία για να μην πας.

Αυτό εννοεί η θεωρία του Hebb όταν λέει ότι «οι συναπτικές συνδέσεις ενισχύονται όταν δύο ή περισσότεροι νευρώνες ενεργοποιούνται συνεχόμενα στο χρόνο και στο χώρο». Ή όπως έχει γίνει ευρύτερα γνωστό «Neurons that fire together, wire together».

Από την οπτική εξοικονόμησης ενέργειας, ο εγκέφαλος θεωρεί ότι είναι πολύ αποτελεσματικός όσον αφορά τις συνήθειές σου, είτε καλές είτε κακές. Για τον εγκέφαλό σου, οι πράξεις και οι συνήθειές σου δεν ταξινομούνται με βάση το αν είναι καλές ή κακές, ωφέλιμες ή επιβλαβείς, αλλά με το αν μπορεί να εξοικονομήσει ενέργεια βασιζόμενος σε αποθηκευμένα στοιχεία από τη συμπεριφορά σου στο παρελθόν. 

Kakes sinitheies

Όταν σκέφτεσαι να πας μια βόλτα έξω αντί να κάτσεις μπροστά στην τηλεόραση, για τον εγκέφαλό σου δεν έχει σημασία αν η βόλτα θα σε ωφελήσει ή αν η τηλεόραση δε σου προσφέρει κάτι χρήσιμο. Το μόνο που κοιτάει είναι αν υπάρχει μια συμπεριφορά στην οποία έχεις δείξει προτίμηση στο παρελθόν. Σκέψου το κάπως σαν το ιστορικό αναζητήσεων και ιστοσελίδων στο διαδίκτυο και τα cookies, τα στοιχεία που αποθηκεύονται στον υπολογιστή σου για να κάνουν την πλοήγησή σου στο μέλλον πιο εύκολη. Κάτι παρόμοιο κάνει και ο εγκέφαλος. Αν συνήθως επιλέγεις να μείνεις σπίτι και να δεις τηλεόραση, σε αυτή την επιλογή θα δείξει προτίμηση. 

Επομένως, ο εγκέφαλός σου προτιμάει να επιλέξει τη συμπεριφορά που έχει συνηθίσει να επιλέγει. Τι σημαίνει έχει συνηθίσει να επιλέγει; Σημαίνει ότι υπάρχει ένα μονοπάτι που έχει συνηθίσει να περπατάει. Κάθε φορά που θα βρίσκεσαι στη συγκεκριμένη διασταύρωση, ο εγκέφαλος θα δείχνει προτίμηση στο μονοπάτι που έχεις χρησιμοποιήσει περισσότερο στο παρελθόν. Είπαμε, είναι τσιγγούνης. Δεν θέλει να ξοδέψει ενέργεια κάνοντας μια επιλογή με την οποία δεν είναι τόσο εξοικειωμένος.

Παρόλα αυτά, το ότι ο εγκέφαλος δείχνει προτίμηση σε αυτά που ήδη ξέρει δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να μάθει καινούρια πράγματα. Απλά χρειάζεται λίγη δουλειά για να γίνει αυτό. Χρειάζεται όταν βρεθείς ξανά στη γνωστή διασταύρωση και θέλεις να επιλέξεις κάτι διαφορετικό από αυτό που επιλέγεις συνήθως, να μην βιαστείς να κάνεις αυτό που σου βγαίνει πιο εύκολα. Πρέπει να κοντοσταθείς πριν πάρεις την ίδια απόφαση που πήρες χτες και προχτές και την προηγούμενη βδομάδα. Πρέπει να επιλέξεις ένα διαφορετικό μονοπάτι και να το περπατήσεις. Δεν πειράζει που είναι άγνωστο. Δεν πειράζει που δεν ξέρεις τι σε περιμένει σε αυτό το μονοπάτι. 

Pos na stamatiseis tis kakes sinitheies

Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να παρέχεις βοήθεια στον εαυτό σου ώστε να κάνει την καινούρια επιλογή. Πώς μπορείς να βοηθήσεις τον εγκέφαλό σου να περπατήσει το καινούριο μονοπάτι αντί για το συνηθισμένο;  Πρέπει να αποκτήσεις αυτογνωσία. Χρειάζεται να δώσεις προσοχή στις σκέψεις που κάνεις λίγο πριν πάρεις μια απόφαση. Μπορεί ο εγκέφαλος να δείχνει προτίμηση σε μια συγκεκριμένη απόφαση, αρκεί όμως μία στιγμή αυτογνωσίας πριν πάρεις την απόφαση για να αλλάξει τα δεδομένα.

Δεν χρειάζεται να διαλέξεις κάτι διαφορετικό από ό,τι διαλέγεις συνήθως. Πρέπει απλά να αποφασίσεις συνειδητά για αυτό που πρόκειται να κάνεις. Ακόμα κι αν είναι μια κακιά συνήθεια. Μην την κάνεις μηχανικά ή επειδή είναι συνήθεια. Βρες την σκέψη που σε οδηγεί να πεις το "ναι" σε αυτή τη συνήθεια και προχώρα έχοντας επίγνωση των λόγων σου. Πρέπει να βρεις τους λόγους εκείνους που σε οδηγούν σε αυτή την απόφαση αν θέλεις στο μέλλον να αποφασίσεις κάτι διαφορετικό.

Aν έχεις μια συγκεκριμένη κακή συνήθεια που θέλεις να σταματήσεις, προσπάθησε να βρεις τι σε ωθεί σε αυτήν. Γιατί νομίζεις ότι την χρειάζεσαι; Τι σε κάνει να πιστεύεις ότι αυτή η κακή συνήθεια θα σε βοηθήσει, έστω και προσωρινά; Από εκεί πρέπει να ξεκινήσεις αν θέλεις να κόψεις τις κακές σου συνήθειες.

Αν σου άρεσε αυτή η ανάρτηση, άφησε σχόλιο και πες μου τις σκέψεις σου. Θα ήθελες να διαβάσεις ένα άρθρο με συγκεκριμένα βήματα για το πώς να κόψεις τις κακές σου συνήθειες;

Buy Me A Coffee

6 Σχόλια

  1. Πραγματικά μπράβο! Δεν περίμενα τι θα διαβάσω πατώντας κλικ σε αυτό το post αλλά με εξέπληξες ευχάριστα! Χαίρομαι που βάσισες τη δημιουργία αυτού του άρθρου στην πλαστικότητα του εγκεφάλου. Ελπίζω όλο και περισσότεροι άνθρωποι να ανακαλύψουν ότι έχουμε αυτή τη δυνατότητα. Στην ουσία όλα είναι στο μυαλό και με βάση πόσο συνειδητά επιλέγουμε να ζούμε τη ζωή μας μπορούμε να αλλάξουμε τα πάντα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ! Χαίρομαι που σου άρεσε η ανάρτηση!
      Συμφωνώ μαζί σου, η φράση "όλα είναι στο μυαλό" δεν χρειάζεται να έχει αρνητική χροιά. Είναι μάλιστα κάτι που μας συμφέρει και πρέπει να μάθουμε πώς ακριβώς να το αξιοποιούμε!

      Διαγραφή
  2. Είναι το πρώτο άρθρο σου που διαβάζω και το βρήκα αρκετά ενδιαφέρον.
    Νομίζω το κλειδί όλων είναι η λέξη "αυτογνωσία". Στις αποφάσεις που πέρνουμε στην καθημερινότητα μας καλό είναι να μην ακολουθούμε πάντα την πεπατημένη αλλά να ξαφνιάζουμε τον εαυτό μας με κάτι άλλο που μπορεί να μας ανοίξει καινούργιους δρόμους και να μας βγάλει από τις "κακές" μας συνήθειες. Θα διαβάσω με μεγάλη μου χαρά και άλλες αναρτήσεις σου. Χάρηκα!🌷

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ'ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο!
      Συμφωνώ με αυτο που λες, το να κάνουμε κάτι καινούριο, κάτι διαφορετικό σίγουρα βοηθάει! Ωστόσο, δεν χρειάζεται να αλλάξουμε τη ζωή μας ολοκληρωτικά, αρκεί να έχουμε αυτογνωσία.
      Ελπίζω κι άλλα άρθρα να σου φανούν χρήσιμα!
      Καλή συνέχεια, Μίνα!

      Διαγραφή
  3. Πραγματικά πολύ χρήσιμο! Μου άρεσε ιδιαίτερα το σημείο που γράφεις για τα cookies είναι πολύ παραστατικό και βοηθάει στο να καταλάβουμε πραγματικά τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ'ευχαριστώ! Κι εγώ νομίζω πως όταν έχουμε ένα κατανοητό παράδειγμα, είναι πιο εύκολο να κατανοήσουμε τι συμβαίνει και πώς λειτουργεί το μυαλό μας.

      Διαγραφή
Δημοσίευση σχολίου
Νεότερη Παλαιότερη
Some text.