Πώς να ξεπεράσεις τα εμπόδια του μυαλού και να πετύχεις τους στόχους σου

Πόσες φορές έχεις γραφτεί σε γυμναστήριο; Και πόσες φορές τήρησες την υπόσχεση που έδωσες στον εαυτό σου, ότι δηλαδή θα πηγαίνεις τακτικά και δεν θα είναι σπατάλη των μετρημένων σου χρημάτων; Ή πόσες φορές έβαλες έναν άλλο στόχο ή πήρες μια απόφαση που τελικά δεν πραγματοποίησες; Προσωπικά έχω ξοδέψει πολλά χρήματα σε συνδρομές γυμναστηρίων, πιο πολλά από ό,τι θα ήθελα να παραδεχτώ. Και πάντα όταν το σκέφτομαι μου έρχεται μια πικρία, γιατί δεν κατάφερα να πηγαίνω τρεις φορές, ή δύο φορές την εβδομάδα σε μόνιμη βάση. Ίσως να ξεκίνησα έτσι αλλά μετά πάντα βρισκόταν ένας λόγος για να μην πάω.

Μην αφήνεις τις δικαιολογίες που σκαρφίζεται το μυαλό σου να σε απομακρύνουν από τους στόχους σου

«Άργησα στην βιβλιοθήκη γιατί είχα πολύ διάβασμα, και αύριο έχω να πάω στη σχολή χαράματα. Και αν πάω τώρα, δεν θα πάω αύριο στην σχολή, θα πάω αύριο καλύτερα που θα είμαι πιο ξεκούραστη...» Έλα όμως που ποτέ δεν νιώθω πιο ξεκούραστη, ξεκούραστη αρκετά για να πάω γυμναστήριο και να γίνω πτώμα. Η μόνη φορα που τήρησα τον λόγο μου ήταν όταν είχα προσωπικό προπονητή και είχαμε ραντεβού και επειδή είμαι καλός άνθρωπος (και τσιγγούνης επίσης, κυρίως τσιγγούνης) δεν ήθελα να τον στήνω ή να ακυρώνω το «session». Ο προπονητής σε αυτήν την περίπτωση λειτουργούσε ως η κινητοποίησή μου, εκείνο που μου έλειπε όλες τις προηγούμενες φορές. ‘Ηταν ο λόγος για να πάω στο γυμναστήριο. Γιατί μου έλεγε «Έλα στο γυμναστήριο».

Κι όμως, τις προηγούμενες φορές πάλι υπήρχε κάποιος που μου έλεγε «Πήγαινε στο γυμναστήριο». Αυτός ο κάποιος ήταν ο εαυτός μου όμως για κάποιο λόγο ένας ξένος είχε περισσότερη επιρροή στον εαυτό μου από ό,τι εγώ η ίδια. Αμέτρητες φορές έχω κάνει σχέδια, έχω το σακίδιό μου μαζί μου στο αυτοκίνητο και σχεδιάζω να πάω μετά τη δουλειά, ακόμα και για ένα γρήγορο workout αν είμαι πολύ κουρασμένη. Και αμέτρητες φορές δεν βρίσκω την κινητοποίηση που χρειάζομαι. Ή πιο σωστά, χάνω την κινητοποίηση που είχα όταν σχεδίαζα να πάω στο γυμναστήριο.

Γιατί όμως χρειάζεται να έχεις κινητοποίηση για να πας στο γυμναστήριο; Ή για να πετύχεις έναν άλλο στόχο, όμως τελικά δεν προσπαθείς καν; Και λέω κινητοποίηση γιατί αυτή διαφέρει από τα κίνητρα. Κίνητρα έχω πάρα πολά, και πολύ σημαντικά. Τα κίνητρα είναι ο λόγος που γράφομαι στο γυμναστήριο in the first place.

Η θεωρία των κινήτρων

Κίνητρο, αν θέλουμε έναν επίσημο ορισμό, είναι ό,τι κινεί, ωθεί ή παρασύρει το άτομο σε δράση[1]. Μπορεί αυτό να είναι ένας τελικός στόχος, κάτι σαν ανταμοιβή που υποκινεί τη συμπεριφορά μας. Για παράδειγμα, θέλω να πάω γυμνασήριο γιατί θέλω να έχω γυμνασμένο και υγιές σώμα, και επίσης θέλω να νιώσω καλύτερα ψυχολογικά, και λόγω αυξημένης αυτο-πεποίθησης και λόγω φυσιολογίας του εγκεφάλου. Ας το ονομάσουμε αυτό το αρχικό κίνητρο ή κίνητρο επιλογής, αυτό που μας ωθεί να κάνουμε σχέδια και να οργανώνουμε διάφορες δραστηριότητες. Αυτό όμως που πρέπει να ακολουθήσει είναι το εκτελεστικό κίνητρο[2], αυτό δηλαδή που θα μας επιτρέψει να έχουμε έλεγχο της δράσης. Αυτό το εκτελεστικό κίνητρο είναι που μεταφράζεται στο μυαλό μου ως κινητοποίηση. Για να το εμπεδώσουμε, το αρχικό κίνητρο είναι αυτό που μας ωθεί να πάρουμε την απόφαση και να γραφτούμε στο γυμναστήριο το ρημάδι. Και το εκτελεστικό κίνητρο, ή κινητοποίηση, είναι εκείνο που θα μας ωθήσει να δράσουμε, δηλαδή να πάρουμε τα πόδια μας ή να μπούμε στο ρημαδο-αυτοκίνητο και να πάμε στο κτήριο που στεγάζεται το γυμναστήριο, να μπούμε μέσα και κουνώντας χεράκια-ποδαράκια να γυμναστούμε και να ιδρώσουμε για καμιά ώρα.

Αν διάβασες μέχρι εδώ άφησε μου σχόλιο και πες μου πόσα χρήματα έχεις ξοδέψει στα γυμναστήρια τα τελευταία δύο χρόνια, αν πήγες όσο θα ήθελες και αν τελικά άξιζε τον κόπο. Αν διαβάσεις μέχρι τέλους θα σου πω κι εγώ πόσα έχω δώσει στο γυμναστήριο και περιμένω την γνώμη σου για το αν θεωρείς ότι ήταν εντάξει, πολλά ή υπερβολικά πολλά!!

Κι ενώ είμαι σίγουρη ότι δεν έχεις κανένα πρόβλημα με τα κίνητρα επιλογής, με το να αποφασίζεις τι θέλεις να κάνεις και ποιοι είναι οι στόχοι σου, φαντάζομαι συναντάς κι εσύ κάποια δυσκολία στην πράξη, δηλαδή εκεί που χρειάζεσαι το εκτελεστικό σου κίνητρο, εκεί που βασίζεσαι στην κινητοποίηση του right now. Τώρα νιώθω έτοιμη να δράσω, να πάω γυμναστήριο, να βγω για ένα περπάτημα, να τηλεφωνήσω στη φίλη μου από τη σχολή που έχουμε χαθεί τελευταία, να κάτσω να τελειώσω αυτό το project κλπ.κλπ. ο καθένας έχει τα δικά του. Για μισό λεπτό όμως. Στ’ αλήθεια το χρειάζεσαι το εκτελεστικό κίνητρο, στ’ αλήθεια έχεις ανάγκη από κινητοποίηση; Μήπως είναι προϊόν του ευφυέστατου εγκεφάλου σου για να βρει ένα τρόπο να μείνει στο σπίτι, στον αναπαυτικό καναπέ, χωρίς να χρειάζεται να κουραστεί για τίποτα; Για να σκεφτούμε.

‘Οταν κάτι που σκέφτεσαι ότι θέλεις να κάνεις, είναι τόσο δυνατό που υλοποιείται ως κίνητρο στο μυαλό σου, ως αρχικό κίνητρο, σίγουρα εν δυνάμει είναι πολύ δυνατότερο από μια απλή απόφαση της στιγμής, ένα resolution που θα ξεχάσεις μόλις περάσει η βδομάδα. (Έχω κάνει και στο παρελθόν επίσημα και εγγράφως τα resolution μου, αν θέλεις να τα διαβάσεις πάτησε εδώ.) Σίγουρα αυτό το κίνητρο κρύβει μέσα του τη δύναμη υλοποίησης, απλά ο έμπειρος και πονηρός εγκέφαλός σου βρήκε τρόπο να το αφοπλίσει. Και ο τρόπος είναι να σκαρφιστεί ότι λείπει το εκτελεστικό κίνητρο, το κίνητρο του right now, λείπει η κινητοποίηση που θα τον ωθήσει να σηκωθεί από τον καναπέ και να αρχίσει τη δράση. Ισχύει αυτό ή είναι τέχνασμα του μυαλού για να σε ακινητοποιήσει; 

Λοιπόν, κάτι που πρέπει να κάνουμε γενικά είναι να μην υπεραναλύουμε και να μην υπερ-σκεφτόμαστε, ειδικά όταν αφορά πράγματα που έχουμε αναλύσει και σκεφτεί ξανά και ξανά και έχουμε φτάσει σε συμπεράσματα και αποφάσεις. Και εκεί ακριβώς είναι που αφήνουμε περιθώριο στον τεμπέλη που κρύβεται στο μυαλό μας να φανερωθεί και να μας πει τα επιχειρήματα του γιατί ο καναπές είναι ο παράδεισος και δεν πρέπει να σηκωθούμε ποτέ από εκεί, εκτός αν πρόκειται για φαΐ ή για καφέ.

Πώς να ξεπεράσεις τα εμπόδια που σου βάζει ο εαυτός σου

Πώς θα το αποφύγεις αυτό; Απλά, θυμήσου την αρχική απόφαση, αυτήν που πήρες λόγω του πολύ δυνατού κινήτρου που είχες και συγκεντρώσου σε αυτήν. Σταμάτα να βρίσκεις αφορμές και αιτίες για να ακυρώσεις συναντήσεις, γυμναστήρια και άλλα. Η απόφαση έχει παρθεί και χωρίς δεύτερη σκέψη πρέπει να προβείς σε δράση. Και δεν χρειάζεσαι έξτρα κινητοποίηση, έχεις ήδη αρκετή. Αρκεί να βάλεις στη σίγαση τον τεμπέλη του μυαλού σου, για να μη σου σπάσει τα νεύρα. Και έναν τρόπο, ένα τρικ για να το πετύχεις αυτό πιο εύκολα μας δίνει η Mel Robbins[3], και αυτό είναι ο κανόνας των 5 δευτερολέπτων. The 5 second rule[4], έγινε βιβλίο και έγινε best seller, γιατί σου δίνει τον τρόπο να κάνεις τα πράγματα που θέλεις, και ο τρόπος με δυο λόγια είναι «Σταμάτα να σκέφτεσαι και κάνε το». Ο κανόνας των 5 δευτερολέπτων σημαίναι πως όταν θέλεις να κάνεις κάτι, και ιδίως κάτι που έχεις προ-αποφασίσει, αντί να ακούσεις τον τεμπέλη από τον πάνο όροφο (aka το μυαλό σου) και να τον αφήσεις να σου αρχίσει κατεβατό τη λίστα με τους λόγους που πρέπει να κάτσεις στα αβγά σου, να αρχίσεις να μετράς αντίστροφα «5-4-3-2-1» και μετά απλά να κάνεις αυτό που είναι να κάνεις. Εϊναι πολύ απλό. Κόψε την φόρα της αρνητικής επιχειρηματολογίας που κρύβεις στο κεφάλι σου πολύ απλά μετρώντας αντίστροφα από το 5, γνωρίζοντας ότι μόλις τελειώσει η αντίστροφη μέτρηση θα κάνεις, απλά θα σηκωθείς και θα κάνεις αυτό που θέλεις και κανείς, ούτε καν ο τεμπέλης από το ρετιρέ, δεν θα σε εμποδίσει.

Για να ανακεφαλαιώσουμε, μην το πολυσκέφτεσαι, το έχεις σκεφτεί ήδη. Σήκω και κάν’το. Εδώ και τώρα, μια χαρά προλαβαίνεις, μια χαρά μπορείς. Επ,επ,επ, είπαμε μην το πολυσκέφτεσαι, σήκω, τώρα, πάμε!! Εντάξει, εντάξει, δεν θα σου πω εγώ τι να κάνεις, δεν χρειάζεται να ακούς εμένα. Άκου όμως τον ευατό σου, είμαι σίγουρη ότι ήδη σου έχει πει τι θέλει κι εσύ απλά σκαρφίζεσαι λόγους για να μην κάνεις αυτό που σου ‘χει πει. Αν θέλεις λίγη περισσότερη βοήθεια, αν δε σε έπεισα ακόμη ότι δεν χρειάζεσαι έξτρα κινητοποίηση, ότι απλά πρέπει να ακούς τον ευατό σου, τσέκαρε το λινκ με τη Mel Robbins, εξάλλου αυτή έχει τον τίτλο “motivational speaker”. Και αν τυχόν δεν σε πείσει ούτε εκείνη, θα σου αφήσω στο τέλος και κάτι τελευταίο, ένα bonus σαν έσχατη λύση!

Mel Robbins - How to stop screwing yourself over

Φαντάζομαι τώρα περιμένεις να σου πω πόσα ξόδεψα εγώ σε γυμναστήρια τα τελευτεία δύο χρόνια. Βεβαίως, εντάξει, να σου πω. Αλλά μη με κρίνεις. Το γεγονός ότι τα ξόδεψα κι ότι πράγματι τα περασμένα δύο χρόνια έχω συνδρομή σε γυμναστήριο σημαίνει ότι ήθελα κατά βάθος να βελτιώσω τον εαυτό μου και την υγεία μου, απλά η φωνή της τεμπέλας ήταν πολύ δυνατή τις περισσότερες φορές και δεν με άφηνε να φύγω από το σπίτι. Λοιπόν, από τον Οκτώβριο του 2016 μέχρι και σήμερα, έχω ξοδέψει σε συνδρομές γυμναστηρίου 1,083 λίρες. Ναι, ουάου. Το πιο ουάου είναι ότι σίγουρα δεν εκμεταλλεύτηκα τις συνδρομές μου όχι στο φουλ αλλά ούτε στο μισό. Όπως ανέφερα και παραπάνω η μόνη περίοδος στην οποία πήγαινα τακτικά και με πρόγραμμα στο γυμναστήριο ήταν όταν είχα προσωπικό προπονητή, personal trainer ντε, που σημαίνει κι άλλα χρήματα, και δεν συμπεριλαμβάνεται στις 1,083 λίρες. Εκείνη την περίοδο είχα πετύχει το βάρος που ήθελα, δηλαδή ένας από τους στόχους μου επιτεύχθηκε. Όμως ο άλλος στόχος, το να διατηρήσω το βάρος μου στα ίδια επίπεδα μετά το πέρας του personal training δεν έγινε πραγματικότητα. Μόλις δύο μήνες αργότερα ήμουν εκεί ακριβώς από όπου ξεκίνησα, κι αυτό φανερώνει πόσο πολύ άκουγα τις αρνητικές σκέψεις στο μυαλό μου και τις ψευδο-αιτίες και ψευδο-αφορμές που μου έλεγε η τεμπέλα ευατός μου. Αν έχεις περιέργεια ρώτα με στα σχόλια πόσα έδωσα σε personal training fees μέσα σε 7 μήνες πέρυσι.


Το bonus που σας έταξα! Just do it!

---

[1] Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α. Ψυχολογία Κινήτρων. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1999.

[2] Kuhl J., Action Control: The Maintenance of Motivational States. In: Halisch F., Kuhl J. (eds) Motivation, Intention, and Volition. Springer, Berlin, Heidelberg, 1987.

[3] https://melrobbins.com/

[4] Mel Robbins, The 5 second rule: Transform your life, work and confidence with everyday courage. USA, 2017.